Doorzoek website
Wij helpen je graag bij het vinden van de juiste informatie
Mike is terug met een nieuwe memo! Leiderschap is geen functie of titel. Het is gedrag, vertrouwen en context. Lees mee!
José Mourinho, voormalig trainer van de Turkse voetbalclub Fenerbahçe, reageerde onlangs tijdens een persconferentie emotioneel op het plotselinge overlijden van zijn oud-FC Porto-aanvoerder Jorge Costa. Dat moment raakte me diep, en zeker ook de woorden die hij daaraan toevoegde: "Je hebt aanvoerders en je hebt leiders. Het gaat niet zozeer om de armband, maar om waar je voor staat. En Jorge was een leider. Hij ruimde, zoals ik dat altijd zei, de rommel voor mij op in de kleedkamer. Hij liet de coach zijn werk doen. Dat is perfectie voor een trainer, als de aanvoerder veel werk voor hem doet." En zou Mourinho zijn aanvoerder daarbij hebben overladen met (tactische) instructies en informatie?
In zijn boek ‘No rules rules’ gaat Netflix co-founder en CEO Reed Hastings ook in op het geven van leiding door context, en dus niet door controle. Leiderschap door controle is bij de meesten bekend. De baas geeft goedkeuring aan initiatieven, handelingen en beslissingen van zijn team, en leidt ze in goede banen. Hoe goed bedoeld ook, maar niet altijd even goed om je boodschap over te brengen. Leiderschap door context is moeilijker, maar geeft teamleden veel meer vrijheid. Het idee van Hastings is om zoveel informatie te geven dat medewerkers zelf goede beslissingen kunnen nemen en hun werk kunnen doen zonder verder toezicht of controle op hun handelingen.
“Hij was recht voor zijn raap maar ook zorgzaam, en dat sloeg aan bij de spelers."
Minstens zo belangrijk voor een coach als het geven van context: vertrouwen opwekken en overbrengen bij je spelers, taal en toon van de communicatie richting het team en empathisch vermogen om spelers te kunnen raken. De in dit voorjaar overleden oud-trainer Leo Beenhakker had absoluut dat vermogen. Zijn charisma was ongeëvenaard. Hij was recht voor zijn raap maar ook zorgzaam, en dat sloeg aan bij de spelers. Of het nu in de kleedkamer was of bij tactische besprekingen, Beenhakker kon zich inleven in spelers van verschillende achtergronden en culturen.
Hastings waarschuwt niet voor niks voor cultuurverschillen bij het uitrollen van ‘zijn’ Netflix over de wereld. Hij voegde aan die context bijvoorbeeld toe dat je de manier waarop je feedback brengt (en je reactie daarop geeft), moet aanpassen aan de cultuur van de omgeving waarin je werkt. In de communicatie met collega’s uit minder directe landen moeten er meer formele feedback mechanismen zijn en moet feedback vaker op de agenda worden gezet, simpelweg omdat er minder vaak informele feedback zal worden gegeven. Bij directere culturen is het zaak openlijk te praten over cultuurverschillen, zodat de feedback wordt begrepen zoals bedoeld.
"Leiderschap is geen band om je arm, maar het is wat je doet op het moment dat niemand kijkt."
Charisma is geen trucje dat je aanleert. Het is op geen enkele cursus te leren. Niet te vangen in een modelletje, protocol of werkwijze. Maar is wel een cruciaal puzzelstukje in de relatie tussen coach en speler. Beenhakker kon heel direct zijn met zijn spelers zonder de 'verbinding' te verliezen, omdat zijn intenties oprecht waren en hij begaan was met de mensen waarmee hij werkte. En het belang van een echte aanvoerder als verlengstuk van de coach in dat groepsproces heeft Mourinho met zijn mooie woorden naar mijn mening treffend neergezet. Zijn praatje in de kleedkamer, even die arm om de schouder, een blik, een paar woorden van begrip of simpelweg zijn aanwezigheid in dezelfde ruimte.
Op de eerste speeldag van de Eredivisie zag ik het aanvoerder-leider fenomeen ook weer terug op de velden. PSV-speler Perišić zonder aanvoerdersband, maar vol leiderschap. Ploeggenoot Saibari wordt gewisseld door zijn trainer en is teleurgesteld. Maar geen preek, geen theater van zijn collega. Alleen zijn hand, zacht maar beslist, onder de kin. Hoofd omhoog. Waardigheid. Respect. Leiderschap is geen band om je arm, maar het is wat je doet op het moment dat niemand kijkt. Het team staat boven het individu, en juist daardoor groeit iedereen. En met de toegenomen mentale belasting voor spelers/werknemers en coaches/leidinggevenden, sociale media en intensieve (trainings)arbeid, hebben we misschien allemaal wel behoefte aan een beetje meer 'Beenhakker' is ons werk….
Dat was ‘m alweer. Maar maak je geen zorgen, de volgende memo is alweer in productie. Benieuwd naar de vorige editie? Check 'm hier!
